Zgoda, to sytuacja, w której do kontaktu fizycznego, upublicznienia danych wrażliwych, wizerunku i innych interakcji między dwiema osobami (czasem grupą) dochodzi, kiedy wszystkie strony będące podmiotami „powiedzą” – nie budzące wątpliwości –„TAK”. Zgoda to wzajemne porozumienie – bez manipulacji, groźby lub gierek psychologicznych. Kontakt, upublicznianie wizerunku, wysyłanie wiadomości bez zgody, to przemoc.
We wcześniejszych działaniach edukacyjnych i informacyjnych posługiwano się często sloganem „Nie znaczy NIE”. I oczywiście pozostaje ono aktualne. Ale bardzo często brak „nie”, nie oznacza zgody. Wiemy dobrze jak wiele istnieje nakazów związanych z rolą płciową, które instruują dziewczynki i kobiety, że nie wolno im odmawiać, sprzeciwiać się, być bezpośrednimi, że trzeba być cichą i grzeczną.
Wiemy dobrze, jak dużo funkcjonuje w powszechnym obiegu i świadomości (oraz praktyce edukacyjnej, sądowniczej itd.) mitów na temat kobiet i mężczyzn, seksualności, ról – wśród których jednym z najbardziej znanych i niebezpiecznych jest „kiedy kobieta mówi nie – myśli tak”.
Dlatego nowsze kampanie związane z przeciwstawianiem się przemocy seksualnej odwołują się do koncepcji zgody (ang. consent), a najpopularniejszym hasłem jest „tylko TAK znaczy TAK”.
FUNDAMENTY ZGODY
AKTYWNA – nigdy nie można domniemywać zgody. Nawet w długotrwałych relacjach, a może nawet szczególnie w takich relacjach. Zgoda zawsze musi być jednoznacznie wyrażona.
BEZPIECZNA – wyrażenie swojego zdania (tak/nie/nie wiem) musi się odbywać w warunkach, które gwarantują, że osoba, które je wyraża nie poniesie negatywnych konsekwencji.
ENTUZJASTYCZNA – czyli nie pozostawiająca wątpliwości. Obie strony muszą mieć absolutną jasność co do tego, że zgoda jest obustronna. Często osoby wychowywane na dziewczynki i kobiety stosują zróżnicowane strategie wyrażania niezgody – milczenie, odwracanie lub opuszczanie głowy/ wzroku, zmienianie tematu, sygnalizowanie złego samopoczucia, (nerwowy) śmiech, żarty, „droczenie się” i inne. „Nie wiem” – znaczy „nie wiem”, a nie „tak”.
JEDNORAZOWA – zgoda odnosi się do konkretnej chwili, konkretnego kontekstu. To, że raz dana osoba zgodziła się na jakąś formę kontaktu/na wysłanie zdjęcia, nie znaczy, że zgadza się na to dożywotnio. Zgodziła się tylko ten jeden raz.
NIEWYMUSZONA – wyrażenie przez nas zgody, kiedy znajdujemy się w jakiekolwiek sytuacji presji, związanej z naszą rolą, stosunkiem podległości itd. nie jest „zgodą”.
ZAPYTANA – zgoda może się pojawić tylko wtedy, kiedy zostanie zadane pytanie: czy mogę…? Czy masz ochotę na….? Bez pytania, nie ma w ogóle przestrzeni na wyrażenie zgody. Chcesz uzyskać na coś zgodę – pytaj i szanuj każdą odpowiedź.
WYMAGALNA – uzyskanie entuzjastycznej, świadomej zgody jest konieczne. Jeśli jej nie ma – druga strona nie ma prawa „zrobić kroku dalej”.
ODWOŁYWALNA – nawet jeśli dana osoba wyraziła zgodę na jakąś formę kontaktu, to w każdej chwili ma prawo ją wycofać.
DOBROWOLNA – wyrażona bez manipulacji, groźby lub gierek psychologicznych
ŚWIADOMA – czyli taka, która została wyrażona przez osobę, która nie była pod wpływem żadnych środków zmieniających świadomość, np. alkoholu, narkotyków. Podjęta w oparciu o możliwie pełne informacje na temat sytuacji, konsekwencji działań itd.
Te „elementy” są nierozłączne i wzajemnie się uzupełniają. Muszą być uwzględniane i stosowane równocześnie.
Skorzystaj z naszych materiałów edukacyjnych:
Możesz z lub „ połączonej z rozmowami i zajęciami wokół problemu przemocy, cyberprzemocy i możliwości przeciwstawiania się im (w oparciu o przygotowany przewodnik).
Możesz sorzystać i rozpowszechniać materiały edukacyjne i informacyjne dotyczące rozpoznawania i przeciwdziałania przemocy – pocztówek edukacyjnych/łamigłówek i naklejek:
- Pocztówka Alfabet Zgody. Tylko tak znaczy TAK – plik do druku
- Naklejka Alfabet zgody. Tylko tak znaczy TAK – plik do druku
- Consent – zgoda. Pocztówka do druku
Publikacje i teksty: